W dobie wszechobecnego dostępu do technologii, coraz więcej osób ulega uzależnieniu od swojego telefonu. Co to jest fonoholizm, jakie są jego przyczyny i objawy oraz jak wygląda proces jego leczenia? Czy faktycznie smartfon może stać się źródłem problemu tak poważnego jak uzależnienie? Te pytania stały się niezwykle aktualne w dzisiejszym, cyfrowym świecie. Przyjrzyjmy się bliżej temu zjawisku.
Czym jest uzależnienie od telefonu komórkowego?
Uzależnienie od telefonu to po prostu nałogowe korzystanie ze smartfona. To nie jest uzależnienie od jakichkolwiek substancji, jak alkohol czy narkotyki, tylko od konkretnego zachowania – w tym przypadku ciągłego sięgania po telefon, nawet co kilka minut.
Jeśli ktoś jest uzależniony od telefonu, to zwykle oznacza, że spędza z nim większość czasu każdego dnia. Nałóg ten uniemożliwia skupienie na codziennych obowiązkach przez ciągłe rozproszenie przez telefon. Tak bardzo chcemy sprawdzać co nowego w sieci czy u naszych znajomych, że nie możemy się powstrzymać – nawet jeśli próbujemy.
Wielu ekspertów uważa uzależnienie od telefonu za chorobę cywilizacyjną, ponieważ coraz więcej ludzi – zarówno młodzieży, jak i dorosłych – ma z tym problem. Badania pokazują, że nawet 3% młodzieży w wieku 12-18 lat pokazuje objawy uzależnienia od telefonu, dziewczęta częściej od chłopców. Dzieci są szczególnie narażone, jednak także dorośli mogą wpaść w szpony fonoholizmu.
Jakie są przyczyny uzależnienia od telefonu komórkowego?
Uzależnienie od telefonu może wynikać z różnych powodów. Niektórzy ludzie mają większą skłonność do nałogów, co może być związane z ich cechami, takimi jak nieśmiałość, brak akceptacji siebie, potrzeba bliskości z innymi, strach przed byciem samym, czy trudności w nawiązywaniu kontaktów. Używanie telefonu daje im możliwość bycia kimś innym, robienia rzeczy, na które nie mieliby odwagi w prawdziwym życiu. Często korzystanie z telefonu jest też dla nich sposobem na odwrócenie uwagi od jakiś problemów.
Problem zaczyna się, gdy nie są już w stanie kontrolować, jak dużo czasu poświęcają na korzystanie z telefonu. Nowoczesne smartfony oferują wiele rozrywki – gier, ciekawych aplikacji, różnych opcji – i może być trudno zauważyć moment, kiedy zabawa zaczyna przeradzać się w nałóg. Zbyt intensywne korzystanie z telefonu może zająć całą naszą uwagę i znacząco ograniczyć czas na inne, często ważniejsze, działania.
Jakie są objawy uzależnienia od telefonu komórkowego?
Objawy uzależnienia od telefonu komórkowego to między innymi:
- dużo czasu spędzanego z telefonem (nawet kosztem innych aktywności), c
- ciągła potrzeba robienia czegoś na telefonie (na przykład rozmawiania lub pisania wiadomości),
- uzależnienie od informacji (np. nieustanne sprawdzanie mediów społecznościowych w obawie przed „pominięciem” czegoś ważnego – FOMO),
- trudności z funkcjonowaniem bez telefonu, które objawiają się np. złym humorem lub nerwowością,
- tzw. dźwięki fantomowe, czyli sytuacja, kiedy osoba ma wrażenie, że słyszy dźwięk powiadomienia na swoim telefonie, choć nie ma żadnej nowej wiadomości czy komunikatu.
Dodatkowo, osoby uzależnione od telefonu często odczuwają lęk przed utratą łączności, co jest nazywane nomofobią.
Jakie są skutki fonoholizmu?
Fonoholizm, czyli uzależnienie od telefonu, może znacząco wpłynąć na twoje życie. To jak nadużywanie alkoholu – zaczynasz zaniedbywać ważne rzeczy, takie jak praca, szkoła czy relacje z innymi ludźmi, bo więcej czasu spędzasz patrząc w ekran telefonu.
Uzależnienie od telefonu może też wpłynąć na zdrowie. Wiele osób ma problemy ze snem, kiedy zbyt dużo czasu spędza przy smartfonie, zwłaszcza wieczorem. To oznacza, że ciężko im zasnąć, śpią za mało i są ciągle zmęczeni. Mogą też mieć problemy z skupieniem się, zapominają o rzeczach albo często cierpią na bóle głowy.
Jak samodzielnie radzić sobie z nałogiem nadużywania telefonu?
Jeśli czujesz, że masz problem z tym uzależnieniem behawioralnym, podpowiadamy Ci kilka sposobów, by samodzielnie ograniczyć korzystanie ze smartfona i przebywanie online.
- Daj sobie wolne – znajdź codziennie przynajmniej 15 minut tylko dla siebie, bez telefonu czy innych rozpraszających czynników. Twój mózg będzie mógł odpocząć i przetworzyć zebrane informacje, co pomaga podejmować decyzje i rozwiązywać problemy.
- Wybierz książkę zamiast telefonu – zamiast przeglądać internet rano czy wieczorem, spróbuj przeczytać przynajmniej dwie strony książki. To aktywuje twój mózg i pomaga mu relaksować się.
- Usuń niepotrzebne aplikacje – usuń aplikacje, których nie używasz od dłuższego czasu, oraz te, które zabierają ci zbyt wiele czasu. Zamiast korzystać z aplikacji społecznościowych, spróbuj z nich korzystać przez przeglądarkę internetową.
- Zacznij praktykować uważność – nawet kilka minut dziennie poświęcone na praktyki mindfulness, czyli uważności, mogą poprawić twój stan psychiczny, nauczyć cię skupienia i relaksu.
- Wykonuj zadania od razu – to, co można zrobić od ręki, zrób, zamiast to odkładać w czasie. Wyeliminowanie takich drobnych spraw odciąży twój mózg i pozwoli ci cieszyć się teraźniejszością.
- Trzymaj telefon z dala podczas nauki czy pracy – jeśli nie musisz ciągle sprawdzać telefonu, spróbuj odłożyć go w dalsze miejsce podczas nauki czy pracy. Twój mózg będzie miał mniej pokus, aby się rozpraszać i skoncentruje się na obecnym zadaniu.
Jak leczyć uzależnienie od użytkowania telefonu?
Uzależnienie od telefonu to poważny problem, który wymaga działania. Pierwszy krok to uświadomienie sobie, że jest to problem, co może wymagać otwartej dyskusji. Kolejnym krokiem jest ustanowienie ograniczeń na korzystanie z telefonu, które mogą być osiągnięte za pomocą specjalnych ustawień lub aplikacji. W niektórych sytuacjach może być konieczne usunięcie niektórych aplikacji, które są powodem nadużywania telefonu.
W ciężkich przypadkach może być konieczna psychoterapia uzależnień pod okiem specjalisty. Nadmierne korzystanie z urządzeń mobilnych to poważny problem, który wymaga długotrwałego leczenia, wsparcia od najbliższych i konsekwencji w podjętych decyzjach. Poprzez taki plan działania można zwalczyć uzależnienie i nauczyć się korzystać z telefonu w zdrowy sposób.
