Dziś trudno wyobrazić sobie nam codzienne funkcjonowanie bez możliwości używania komputera. Zarówno potencjał urządzeń elektronicznych, jak i dostęp do sieci internetowej sprawiają, że nasze urządzenia z powodzeniem mogą służyć pracy, nauce czy rozrywce. Coraz częstszymi użytkownikami komputerów są najmłodsi – wiele dzieci już nie marzy o tym, aby posiadać własny komputer, co korzysta z niego każdego dnia. Choć z ust rodziców najczęściej padają słowa, że urządzenie w pierwszej kolejności ma służyć nauce, staje się także narzędziem rozrywki. Dzieci nie tylko grają w gry, ale dyskutują o nich z rówieśnikami czy wcielają w role ulubionych bohaterów podczas zabawy. Co jednak, gdy wirtualny świat zacznie wciągać naszą pociechę za bardzo?
Kiedy korzystanie z komputera przez dziecko powinno wzbudzić czujność rodziców?
Trudno się dziwić, że w dobie wszechobecnej cyfryzacji sprzęt komputerowy towarzyszy nam każdego dnia. Dla najmłodszych jest on – dzięki dostępności internetu – źródłem wiedzy, rozrywki i sposobem na podtrzymywanie relacji z rówieśnikami. Nadmierne spędzanie czasu przed ekranem może mieć jednak fatalne skutki, a uzależnienie od komputera staje się w dobie dzisiejszych czasów realnym zagrożeniem. Szczególne ryzyko dotyczy najmłodszych, którzy sami często nie są jeszcze w stanie realnie ocenić czasu spędzanego w wirtualnym świecie i o wiele łatwiej ulegają pokusie zagłębienia się w możliwości najnowszych lub ulubionych gier.
Kiedy zatem używanie komputera przez dziecko może stać się powodem do niepokoju? Jednym z najczęstszych sygnałów, jakie powinny zwrócić uwagę rodzica, jest zbyt duża liczba godzin spędzanych przed komputerem. Jeśli pociecha nie przestrzega ustalonych ram związanych z tym, ile czasu może poświęcić na użycie komputera w ramach rozrywki, reaguje nerwowo na przypomnienia lub zaczyna zaniedbywać szkolne czy domowe obowiązki – warto przyjrzeć się bliżej temu, w jaki sposób faktycznie spędza ono czas, mając dostęp do urządzenia oraz do sieci.
Objawy uzależnienia od komputera u dzieci i młodzieży
Korzystanie z internetu i gier komputerowych to dziś jedna z najpopularniejszych form rozrywki, zarówno wśród dzieci, młodzieży, jak i samych dorosłych. Brak kontroli nad tym, ile czasu spędzamy w ten sposób, niesie ze sobą ryzyko uzależnienia. Wśród jego objawów najczęściej wymienia się zaobserwowanie tego, że dziecko długo gra na komputerze, a ulubioną rozrywkę trudno mu porzucić choćby na krótki czas. Innym symptomem może być nadmierna koncentracja na tym, co przedstawia świat wirtualny i stopniowa niechęć do skupiania swojej uwagi na rzeczywistości. W efekcie pociecha zaczyna zaniedbywać naukę, może mieć trudności z koncentracją, niechętnie odrabia prace domowe lub całkiem przestaje to robić na rzecz gier komputerowych lub wielogodzinnego przeglądania sieci czy mediów społecznościowych.
Uzależnienie od gier komputerowych u dzieci
Świat gamingu niesie ze sobą wiele emocji – trudno się temu dziwić, w końcu jest to obszar, który ma służyć naszej rozrywce. Dziecięce uzależnienie od gier może rozpoczynać się w sposób, który nie wzbudza podejrzeń – maluch często fascynują się życiem ulubionych bohaterów, wcielają w ich rolę czy ulegają gamingowym trendom, jakie panują w gronie ich rówieśników. Niestety jednak nadmierne spędzanie czasu w wirtualnym świecie bywa dla wielu dzieci sposobem na radzenie sobie z codziennym stresem. Maluchy i młodzież, choć nie są do końca tego świadomi, odreagowują codzienne napięcia, grając w gry. Tego typu rozrywka – szczególnie gdy mowa o grach internetowych, które skupiają wokół siebie społeczność graczy – może także stać się sposobem na radzenie sobie z innymi problemami, chociażby niską samooceną czy trudnościami w radzeniu sobie w relacjach.
Uzależnienie od internetu i social media
Innym rodzajem uzależnienia, które najczęściej kojarzymy z młodzieżą, choć niesie ono ze sobą realne ryzyko także dla dzieci, jest uzależnienie od internetu i mediów społecznościowych. W tym przypadku osoba uzależniona nie jest w stanie wytrzymać bez regularnego sprawdzania internetowych nowości lub zdobywania tzw. lajków – czyli wyrazów aprobaty dotyczących np. umieszczanych w sieci zdjęć lub materiałów. Warto zauważyć, że uzależnienie od social media czy korzystania z samej sieci internetowej dotyczy nie tylko dzieci. Coraz częściej diagnozuje się je także u dorosłych.
Skutki uzależnienia od komputera i internetu
Negatywne skutki korzystania z komputera i internetu mają wpływ na wiele aspektów życia dziecka. Przede wszystkim zaburzają jego – kształtująca się dopiero – ocenę rzeczywistości. W skrajnych wypadkach pociecha nie będzie w stanie odróżnić od rzeczywistości od tego, co oferuje świat wirtualny. Zbyt wiele czasu przy komputerze sprawia, że dziecko przestaje angażować się w relacje z rodziną i przyjaciółmi, rezygnuje także z własnych pasji i innych lubianych dotąd zajęć na rzecz korzystania z komputera i internetu. Stopniowa utrata umiejętności społecznych rzutuje również na przyszłość. Dziecko uzależnione od gier nie tylko będzie mieć coraz większe trudności w zawieraniu przyjaźni, ale także w budowaniu pewności siebie i radzeniu sobie z emocjami. Nałóg może prowadzić do apatii i nasilać stany depresyjne, które są szczególnie niebezpieczne dla osób w młodym wieku, u których realna ocena własnych emocji w kontrze do towarzyszących im faktów nie jest jeszcze w pełni ukształtowana. Dlatego uważna ocena zachowania pociechy i szybka reakcja rodzica są kluczowe dla bezpieczeństwa pociechy.
Kiedy warto zgłosić się do specjalisty z dzieckiem uzależnionym?
Pierwsze kroki w zakresie walki z narastającym nałogiem warto spróbować podjąć na własną rękę. To rodzic ma za zadanie kontrolować czas, jaki pociecha spędza przed ekranem i w razie konieczności zadbać o to, że dziecko będzie miało ograniczony czas na grę, korzystanie z sieci czy przeglądanie mediów społecznościowych. Próba rozwiązania problemu we własnym zakresie nie zawsze jednak ma szanse powodzenia. W momencie, gdy problem narasta, a pociecha traci kontrolę nad rzeczywistością, zachowuje się agresywnie lub wpada w stany depresyjne lub inne zaburzenia zachowania, dobrym pomysłem może okazać się kontakt ze terapeutą, aby skorzystać ze specjalistycznej pomocy. Jak terapia może pomóc leczyć uzależnienie od gier komputerowych, social media czy internetu?
Jak leczyć uzależnienie od komputera czy internetu?
Leczenie uzależnienia od internetu opiera się o dokładny wywiad dotyczący problemu, jakim jest nałóg. Terapia często łączy kilka metod mających na celu stopniowo minimalizować używanie internetu przez dzieci przy jednoczesnym wsparciu w odbudowie poczucia własnej wartości i pewności siebie, relacji rodzinnych, przyjacielskich czy wracaniu do dawnych pasji. Interwencja i próba rozwiązania problemu w oparciu o specjalistyczna pomoc mogą okazać się jednym z wartościowych i skutecznych kroków na drodze do wychodzenia z nałogu.
Warto pamiętać jednak, że nawet najlepiej poprowadzona specjalistyczna terapia nie będzie efektywna bez wsparcia rodzica, który będzie mógł pomóc dziecku zarówno kontrolować czas spędzany przed ekranem, jak i lepiej poznawać emocje, które niesie ze sobą świat gier. Dlatego też, w wielu przypadkach terapia leczenia uzależnień tego typu przyjmuje postać terapii rodzinnej, w ramach której wszyscy domownicy wspólnie stawiają czoła uzależnieniu dziecka.
