Kodeina – podobnie jak morfina – jest składnikiem wielu leków, m.in. tych o działaniu przeciwbólowym i przeciwkaszlowym. Substancja ta, choć popularnie stosowana w medycynie, ma także swoją ciemną stronę. Należy do grupy naturalnych opioidów, a te silnie oddziałują na receptory opioidowe naszego organizmu. Z czym to się wiąże? Dlaczego kodeina zawarta w preparatach aptecznych może uzależniać i jakie konsekwencje może przynieść przyjmowanie kodeiny w niekontrolowany sposób? Wyjaśniamy!
Lek przeciwkaszlowy, który może uzależniać. Czym jest kodeina?
Substancją, w jakiej kodeina występuje w składzie leków jest fosforan kodeiny. W tej postaci lek jest rozpuszczalny w wodzie i bez problemu wchłaniany z przewodu pokarmowego, dzięki czemu może przynieść ukojenie w atakach kaszlu czy podczas bólu o natężeniu umiarkowanym do silnego. Warto wiedzieć, że kodeina występuje naturalnie w opium pozyskiwanym z wysuszonego mleczka makowego pozyskiwanego z niedojrzałego maku lekarskiego.
Samo opium na długą historię i ze względu na właściwości m.in. zawartej w nim kodeiny, było stosowane już w starożytności. Na przestrzeni lat opium służyło za środek uspokajający i nasenny, wsparcie w leczeniu silnego bólu, a także… nadużywany, np. w środowiskach artystycznych narkotyk służący wywołaniu euforycznych stanów i sprzyjający rozwojowi silnego uzależnienia.
Jak działa kodeina i czemu uzależnia?
Z uwagi na to, że – podobnie jak morfina lub inne leki opioidowe – należy on do grupy substancji, które silnie oddziałują na receptory opioidowe. Łącząc się z nimi, kodeina jest w stanie wpływać m.in. na nasz układ nerwowy i wywoływać m.in. efekt przeciwbólowy i przeciwkaszlowy. Leki z kodeiną stosowane w celu leczenia kaszlu i dostępne bez recepty zawierają zwykle 15 mg. fosforanu kodeiny w jednorazowej dawce. Jeśli ta wartość wzrasta, leki wydawane są wyłącznie na receptę.
Terapia oparta o preparaty lecznicze zawierające kodeinę powinna trwać nie dłużej, niż kilka dni, ponieważ substancja ta ma wysoki potencjał uzależniający. Silny wpływ na ośrodkowy układ nerwowy sprawia, że kodeina uzależnia, ponieważ efekt euforii i pobudzenia, jaki niesie ze sobą jej przedawkowanie jest głównym powodem, dla którego osoby nadużywające leków popadają w nałóg.
Czy kodeinę można przedawkować?
Przedawkowanie kodeiny jest możliwe, a ryzyko wystąpienia tego stanu jest tym wyższe im szybszy metabolizm tej substancji występuje u osoby zażywającej leki z kodeiną. Z tego powodu nie zaleca się przekraczania zalecanych dziennych dawek stosowanych preparatów leczniczych – przedawkowanie kodeiny może wiązać się ze stanem niebezpiecznym dla zdrowia, który niesie ze sobą liczne nieprzyjemne objawy, jak np. nudności i wymioty, bezdech, niewydolność krążeniową czy drgawki, tachykardię oraz śpiączkę.
Uzależnienie od kodeiny – objawy
Objawy uzależnienia są podobne w przypadku innych opioidów. Podczas stosowania kodeiny pacjent stopniowo zwiększa dawki przyjmowanego leku, co jest efektem rozwijającej się tolerancji na lek. W efekcie potrzebuje on coraz więcej substancji, aby osiągnąć pożądany stan euforii. W przypadku osób uzależnionych od kodeiny zauważa się także stany rozdrażnienia, napady lęku i niepokoju w momencie, gdy stają oni w sytuacji, w której mogą zostać pozbawieni możliwości zażycia leku. Aby zdobyć leki zawierające kodeinę, pacjent może zwiększać częstotliwość wizyt u lekarza w celu uzyskania recepty. Często samodzielne próby odstawienia leku są także trudne, ponieważ objawy odstawienne są trudne do przebrnięcia. Z pomocą może przyjść wówczas ośrodek terapii uzależnień.
Leczenie uzależnienia od kodeiny
Ośrodek leczenia uzależnień to miejsce, w którym doświadczeni terapeuci i lekarze służą swoim wsparciem w ocenie stanu uzależnienia. Doświadczony zespół będzie w stanie nie tylko postawić odpowiednią diagnozę, ale także zarekomendować kroki pozwalające na leczenie uzależnienia od kodeiny. Uświadomienie sobie własnego nałogu i tego, jak wyniszczający wpływ ma on na organizm, to klucz do skuteczności terapii. Zazwyczaj proces ten przebiega w oparciu o stopniowe zmniejszanie dawek kodeiny, przy jednoczesnym przekierowaniu uwagi pacjenta na inne obszary, najczęściej te, które zostały zaniedbane w wyniku nadużywania kodeiny – np. sferę zawodową, hobby lub relacje z bliskimi.
Terapeuta pomoże rozpoznać uzależnienie i wesprze pacjenta w odstawieniu kodeiny – terapia może przebiegać zarówno indywidualnie, jak i grupowo, często także stosuje się terapie w formie łączonej. Kluczowym zadaniem terapeuty jest również wsparcie, gdy pojawią się nieprzyjemne objawy zespołu abstynencyjnego. Życie bez nałogu jest możliwe i warto dać sobie szansę, aby do niego wrócić.
