Benzodiazepiny to leki wydawane na receptę, pomagające radzić sobie z lękami, uspokajające i łagodzące bezsenność. Są skuteczne – ale jednocześnie mają duży potencjał do uzależniania, a ich przyjmowanie musi odbywać się pod ścisłą kontrolą lekarza psychiatry. Brak kontroli może prowadzić do niebezpiecznego uzależnienia od benzodiazepin. Przybliżamy, czym charakteryzuje się ten nałóg i jak go leczyć.
Czym są benzodiazepiny?
Benzodiazepiny to grupa leków psychotropowych, które są stosowane do leczenia wielu zaburzeń, w tym lęku, bezsenności, ataków paniki i epilepsji. Choć benzodiazepiny są skuteczne w łagodzeniu objawów tych zaburzeń, mają też potencjał do wywołania uzależnienia.
Leki te działają na centralny układ nerwowy, zmniejszając aktywność neuronów i wprowadzając stan odprężenia. Benzodiazepiny są zwykle występują w formie tabletek do doustnego przyjmowania, ale mogą być także podawane dożylnie w środowisku szpitalnym. Niektóre popularne benzodiazepiny to Alprazolam (Xanax), Diazepam (Valium) i Lorazepam (Ativan).
Dlaczego benzodiazepiny mogą uzależniać?
Uspokajające działanie leków z grupy benzodiazepin opiera się na podnoszeniu poziomu naturalnego neuroprzekaźnika GABA (kwas gamma-aminomasłowy). Przy okazji po ich zażyciu dochodzi jednak także do podniesienia poziomu dopaminy – co pobudza ośrodek przyjemności i nagrody w mózgu i wywołuje stany euforyczne. Właśnie połączenie rozluźnienia, uspokojenia z poczuciem szczęścia i przyjemności sprawia, że można uzależnić się od działania benzodiazepin. Szczególnie niebezpieczne są te z leków, które zaczynają działać szybko, już po zaledwie 20-30 minutach – łatwo uzależnić się od czegoś, co szybko poprawia nastrój, daje poczucie szczęścia.
Objawy uzależnienia od benzodiazepin
Uzależnienie od benzodiazepin może objawiać się na różne sposoby, jednak szczególną czujność powinny zwrócić takie symptomy jak:
- zwiększanie dawki przyjmowanego leku,
- problemy w codziennym funkcjonowaniu, jeśli nie przyjmie się leku,
- branie leków nie w sytuacji lęku, ale po to, by osiągnąć efekt euforyczny,
- niemożliwość przestania brania benzodiazepin nawet gdy zaczynają występować efekty uboczne (np. senność, zmęczenie, brak apetytu, bóle głowy),
- łącznie tabletek z alkoholem lub innymi substancjami o właściwościach odurzających, by wzmocnić efekt benzodiazepin.
Ponadto próby zaprzestania brania leków wywołują objawy odstawienne, takie jak m.in. lęk, gwałtowny spadek nastroju, bezsenność, koszmary, derealizację i depersonalizację, zaburzenia czucia, widzenia, równowagi, nadwrażliwość na dźwięki i zapachy, problemy żołądkowe. Ponadto mogą występować niebezpieczne dla życia pacjenta skurcze mięśni, a nawet drgawki.
Objawy odstawienia są tak nieprzyjemne dla osoby dotkniętej nałogiem, że jest ona w stanie zrobić praktycznie wszystko, by zdobyć receptę na kolejną dawkę
Leczenie uzależnienia od benzodiazepin
Leczenie uzależnienia od benzodiazepin zazwyczaj rozpoczyna się od stopniowego wycofywania leku pod ścisłą kontrolą lekarza. Przeprowadzenie procesu odstawienia w taki sposób pomaga zminimalizować objawy odstawienia.
Do wyjścia z nałogu i trwałej abstynencji konieczna jest terapia. Często stosowana w leczeniu uzależnienia od benzodiazepin jest terapia poznawczo-behawioralna. Terapia pomaga osobom uzależnionym nauczyć się radzić sobie ze stresem, lękiem i innymi problemami bez leków. Dodatkowo warto rozważyć terapię grupową, która pomaga ludziom uzależnionym podzielić się swoimi doświadczeniami i nauczyć się strategii radzenia sobie.
