Obserwacje ekspertów dotyczące spożycia alkoholu w Polsce mogą budzić niepokój – sięga po niego wiele osób. I o ile okazjonalne i odpowiedzialne spożywanie alkoholu przez dorosłe osoby nie powinno budzić niepokoju, o tyle szacuje się, że ponad 3,5 mln osób w przedziale wiekowym 18–64 lata sięga po niego za często. Na uwagę zasługują nie tylko typowe symptomy uzależnienia od alkoholu, ale także tzw. picie ryzykowne i szkodliwe, które nie mają znamion uzależnienia, jednak również wywierają negatywny wpływ na zdrowie. Warto pamiętać, że alkoholizm jest poważną w skutkach chorobą – jak ją rozpoznać i kiedy podjąć leczenie nałogu?
Przyczyny uzależnienia od alkoholu
Granica pomiędzy tzw. okazjonalnym piciem „dla towarzystwa” a utratą kontroli nad tym, jaka ilość alkoholu spożywana jest w ciągu tygodnia czy miesiąca, jest niezwykle łatwa do przekroczenia. Po alkohol szczególnie chętnie sięgają młodzi ludzie, chcąc zaimponować znajomym lub wprowadzić się w stan rozluźnienia po ciężkim dniu, jednak wiek spożywających nie stanowi reguły dla rosnącego ryzyka. Alkohol bywa także elementem wielu imprez i spotkań towarzyskich, a popularność nisko- i wysokoprocentowych napojów oraz ich dostępność sprawiają, że warto zachować szczególną ostrożność i odpowiedzialne podejście, jeśli chodzi o ich spożywanie.
To jednak nie jedyne możliwe przyczyny uzależnienia od alkoholu – w niektórych przypadkach stan upojenia alkoholowego może być pozorną ucieczką od innych problemów – np. trudności w relacjach lub na tle zawodowym, kompleksów czy kłopotów ze zdrowiem. Umiejętna ocena własnych motywacji sięgania po alkohol ma ogromne znaczenie w procesie rozpoznania problemu i podjęcia odpowiednich kroków związanych z zaprzestaniem picia. Kiedy jednak można mówić o uzależnieniu? Jak odróżnić moment, w którym nałóg alkoholowy zaczyna przejmować kontrolę nad życiem od okazjonalnego i nieszkodliwego spożywania?
Objawy i rozpoznanie alkoholizmu
Wśród popularnych przekonań krąży twierdzenie, że częstotliwość spożywania alkoholu to jedyny czynnik wpływający na diagnozę uzależnienia. Nie do końca tak jest – choć ma on istotne znaczenie dla rozpoznania nałogu, istnieje także szereg innych symptomów, które warto wziąć pod uwagę, dążąc do rozpoznania fizycznego i psychicznego uzależnienia. Jeśli w ciągu ostatniego roku w życiu danej osoby pojawiły się przynajmniej 3 z wymienionych niżej aspektów, można mówić o uzależnieniu od alkoholu:
- głód alkoholowy – poczucie przymusu spożywania alkoholu,
- brak poczucia kontroli nad procesem picia – np. trudności w jego zakończeniu, szukanie okazji pozwalających na spożywanie alkoholu czy przekraczanie planowanej wcześniej ilości spożycia,
- mniej lub bardziej nasilające się objawy zespołu abstynencyjnego – fizjologiczne dolegliwości pojawiające się w reakcji na odstawienie alkoholu – np. objawy nadciśnienia tętniczego, nudności, wymioty, drgawki, problemy ze snem, omamy, uczucie niepokoju, stany lękowe,
- zwiększona tolerancja na alkohol – osoba, u której rozwija się nałóg, z czasem potrzebuje coraz większych ilości spożywanego alkoholu, aby zauważyć skutki jego działania,
- zaniedbywanie ważnych aspektów życia – relacji z bliskimi, pracy, zainteresowań czy obowiązków na rzecz picia,
- kontynuowanie spożywanego alkoholu w nadmiarze, mimo wiedzy na temat tego, że może on szkodzić zdrowiu.
Metody leczenia uzależnienia od alkoholu
Warto mieć na uwadze fakt, że alkoholizm jest chorobą nieuleczalną, która rozwija się podstępnie, przejmując z czasem kontrolę nad życiem osoby uzależnionej i wyniszczając jej organizm zarówno pod kątem fizycznym, jak i psychicznym. Alkoholik często nie będzie w stanie podejmować racjonalnych decyzji związanych z ograniczeniem ilości spożycia, ani dotrzymać obietnic składanych np. rodzinie, nawet jeśli w momencie zobowiązywania się do nich wierzy w swoje szanse. Samodzielna walka z nałogiem jest trudna, dlatego tak ważne jest leczenie alkoholizmu i rozpoczęcie życia bez alkoholu. Z pomocą może przyjść ośrodek leczenia uzależnień, terapia alkoholowa i doświadczony terapeuta.
Na to, jaką formę przyjmie terapia, wpływa jest wiele aspektów – głównym z nich jest stan zdrowia osoby poddającej się leczeniu i jej możliwości. Kluczowym zadaniem, jakie stawia przed alkoholikiem współpraca z terapeutą, jest zauważenie, że sposób, w jaki przebiega picie alkoholu, to uzależnienie, które niesie ze sobą negatywne skutki. Specjaliści psychoterapii alkoholowej mogą zaproponować plan działania, i na jego kolejnych etapach dążyć do jak najskuteczniejszego wspierania pacjentów na drodze do odzyskania kontroli nad własnym zżyciem i wyzwolenia się ze szponów nałogu.
W dobie dzisiejszych możliwości proces leczenia może przebiegać pod różnymi formami. Często, w celu osiągnięcia jak najlepszych efektów, psychoterapeuta łączy kilka z nich – np. konsultacje on-line, grupy wsparcia, psychoterapię. Istnieją różnego rodzaju placówki, w których zarówno alkoholik, jak i jego rodzina mogą liczyć na specjalistyczne wsparcie. To m.in. przychodnie medyczne oraz dzienne lub całodobowe ośrodki leczenia uzależnień. Na uwagę zasługują także ośrodki odwykowe, w których osoba uzależniona może liczyć na kompleksowe specjalistyczne wsparcie w wychodzeniu z nałogu.
Jak wygląda leczenie alkoholizmu w ośrodku odwykowym?
Również leczenie odwykowe obejmuje kilka form działania, które mają na celu wieloaspektowe wsparcie alkoholika w walce z nałogiem. Abstynencja i detoks często łączą się z innymi metodami leczenia, jakie może zaoferować prywatny ośrodek. To m.in. stopniowe ograniczanie ilości spożywanego alkoholu lub całkowita abstynencja, terapie indywidualne i grupowe, a także specjalistyczne konsultacje. W niektórych przypadkach konieczne jest połączenie wsparcia kilku lekarzy i zastosowanie leczenia farmakologicznego. Terapia odwykowa może objąć również osoby współuzależnione i najbliższa rodzinę alkoholika, której psycholog będzie służył pomocą w rozumieniu własnych emocji związanych z kryzysem, jaki dotyka rodzinę, a także w odbudowaniu relacji.
Walka z nałogiem to ogromne wyzwanie, dlatego warto skorzystać z pomocy. Leczenie uzależnienia, jakim jest alkoholizm, to krok w stronę poprawy własnego życia i szansa na odzyskanie nad nim kontroli.
